Obserwacje językowe mogą doprowadzić do uchwycenia różnic w mowie poszczególnych grup społecznych. Sprowadzają się one do odmiennego słownictwa, którym się posługują na co dzień. Tego rodzaju odrębności językowe związane z zawodem noszą nazwę dialektów socjalnych, zawodowych lub środowiskowych.
Gwary środowiskowe powstają i kształtują się w środowiskach ludzi związanych ze sobą wspólną pracą lub też jakąkolwiek inną działalnością. Powstają na podłożu języka ogólnego. Istnieją więc przeróżne odmiany gwar środowiskowych mało lub zupełnie niezrozumiałe w innych środowiskach. Charakterystycznym przykładem jest gwara szkolna zwana slangiem. W szkole uczniowie tworzą swój własny język, którego odrębność polega przeważnie na operowaniu symbolami słownymi zastępującymi wyrazy i zwroty języka ogólnego po to, aby ten język był zrozumiały tylko w ich środowisku. Język ten ukształtował się w atmosferze młodzieńczej pomysłowości pełnej humoru, a posługiwanie się nim jest wyrazem krytyczno – kpiarskiego stosunku do rzeczywistości.
Gwara uczniowska zapisała się na stałe w polskiej dialektologii. Spotykamy w niej bogatą synonimikę, wiele swoistych przenośni, zwięzłych, dosadnych i szyderczych porównań. Jako uczniowie jednak musicie pamiętać o tym, że gwara nie może być środkiem porozumiewania się na terytorium całej Polski i że powinniście się podporządkować się ogólnopolskim normom poprawnościowym.
PRZEDMIOTY – JAKIE SĄ , TAKICH TRZEBA SIĘ UCZYĆ
BIOLOGIA – biola.
CHEMIA – chema, chemikalia, reakcja.
FIZYKA – fiza, pranie mózgu, ekstradycja.
GEOGRAFIA – gegra, gega, globus, agrobiznes, obieżyświat.
GIMNASTYKA KOREKCYJNA – korek.
HISTORIA – hista, histra, histeria, powrót do przeszłości.
INFORMATYKA – infa, klikanie.
JĘZYK ANGIELSKI – anglik, angol, angiel.
JĘZYK NIEMIECKI – niemiec, dojczland, szwabski.
JĘZYK POLSKI – polak.
MATEMATYKA- matma, mata, majma, majza.
MUZYKA – muza, muzyk.
PLASTYKA – plasta.
TECHNIKA – techna, techno.
PRZYRODA – przyra.
RELIGIA – rela, dotyk anioła.
WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE – wos, wrzos, wiedza o samozagładzie.
OCENY – NA JAKIE ZASŁUŻYSZ, TAKIE MASZ
6 – celujący, fatamorgana, szócha, cel, ósmy cud świata, samotny biały żagiel.
5 – bardzo dobry, super, ekstra, cool, pięć, piątak, szczyt niezdobyty.
4 – dobry, cztery, czwóra, wyspa szczęścia.
3 – norma, państwowo, trio, trója, średniak, trójka, jako tako, trzy.
2 – mierka, mierniak, twix, piątak w lusterku, dwojka, litościwa, dwa.
1 – pała, lufa, bania, normalka, dynia, gol, gała, chała, bombka, fifka, bomba, kosa, baton, cwaja, flek, hak, bramka, baniak, chleb powszedni.
Jeżeli przy ocenach są minusy, to wtedy jest, np. trzy na szynach lub trzy z lejcami.
UCZEŃ – JAKI JEST, KAŻDY WIDZI
BEZNADZIEJNY – dno, kaszana, siara, denny.
CHUDY – szkielet, patyk, tyka, chodząca śmierć, drągal, leszcz.
DOBRY – kujon, prymus, dziobak, tęga głowa, obstukany, kumaty, kret, stukacz, pako, ryjówka, wafel, kreto-kujon.
DZIAŁACZ – udziałowiec, społecznik, lizus.
GADATLIWY – gaduła, papla, nadajnik, radar, toćka.
GŁUPI – ciemniak, ciołek, matoł, głupol, tuman, trep, dupek, muł, bezmózgowiec, świr, pokopany, zielony.
MĄDRY – ma olej w głowie, ma głowę na karku, nosi głowę nie od parady.
NAJLEPSZY – best, debeściak, telegazeta, chodząca encyklopedia, globus.
NIEMYŚLĄCY – ciężka artyleria.
NIEROZGARNIĘTY – czereśniak, baton, łom, pień, mądry inaczej, cienias.
NIEŚMIAŁY – drewniak, dzikus.
OGOLONY – na pałę, na zapałkę, żarówa, wpadł pod kosiarkę.
PILNY – kujon, dzięcioł, mol książkowy.
PRZYSTOJNY – macho, facet.
SKARŻĄCY – kabel, kapuś, skarżypyta, kablarz.
SPRYTNY – gagatek, ziółko, omigus.
TCHÓRZ – cykor, czajnik.
TOWARZYSKI -luzak, cooler, w dechę.
ZŁY – olewus, olewacz.
SZKOLNE I UCZNIOWSKIE
BOISKO – scena śmierci.
BIBLIOTEKA – bibla.
BÓJKA – solo, solówka, zaduma, rozróba, ubaw, akcja.
DŁUGOPIS – lufka, pisało.
DZIENNIK – księga czarów.
DZWONEK – budzik, zbawienie.
EGZAMIN – sąd boży.
FRYZURA – fryz, szopa.
GŁOWA- makówka, łeb, czerep, glaca, pustak.
IDENDYFIKATOR SZKOLNY – kod kresowy, numer seryjny.
KALKULATOR – liczydło.
KARTKÓWKA – wypociny, przeczesywanie, apokalipsa, szybki numerek, wielkie zdziwko, zaskok.
KLASA – klatka, cela, więzienie, gabinet tortur.
KONIEC ROKU – raj na ziemi, amnestia.
KONTROLA RODZICÓW – najazd, napad, inspekcja.
LEKCJA – sajgon, wietnam, lejba, kazanie.
OKULARY – bryle, patrzały.
PAPIER TOALETOWY – srajtaśma.
MAKIJAŻ – tapeta.
NAUKA – męczarnia, syzyfowa praca, piekło na ziemi.
PIENIĽDZE – szmal, kesz, kasiora, mamona, kasa.
I KLASA – kociaki, koty, narybek.
POKÓJ NAUCZYCIELSKI – sabat czarownic, łysa góra, dziupla, krematorium, magazyn, dom wampirów.
POPIS – szpan.
PUSTA MOWA – lanie wody.
PRZERWA W NAUCE – laba.
ROZMOWA Z PEDAGOGIEM – gadka, rozmowa w toku, zwierzania kontrolowane.
SALA GIMNASTYCZNA – sala tortur.
SZKOLNA SZATNIA – pomieszczenie z polgtamem.
ŚCIĄGA – ostatnia deska ratunku, zakazany posiłek.
SZKOŁA – buda, nora, schronisko, więzienie, piekło, syf, cmentarz.
ŚWIADECTWO – przepustka do wolności.
ŚWIETLICA – świetla.
TOALETA – kibel, schron, pokój zwierzeń, klozet.
WAGARY – waksy, urlop, zajęcia w terminie, potajemny spacer.
ZAKAZ – szlaban.
ZAMIESZCZANIE – zadyma.
ZEGAREK – wskaz, cebula.
CO SIĘ ROBI W SZKOLE, KAŻDY DOSKONALE WIE
BAĆ SIĘ – cykać, pękać, wymiękać, drżeć, dygać.
BIEC – zasuwać, uciekać, brykać.
CHODZIĆ DO DYREKTORA – chodzić na dywanik, na czarną kawę.
CZEKAĆ – czaić się.
DAĆ SIĘ NAPIĆ – dać łyka, dać gula.
DAĆ UGRYŹĆ – dać gryza, dziabnąć.
DENERWOWAĆ SIĘ – jeżyć się, pienić się.
IŚĆ SOBIE – spadać, rwać zelówy, zwijać żagle, pływać, odpalać gumę, zjeżdżać.
KLĄĆ – rzucać mięsem, mówić łaciną.
KŁAMAĆ – blefować, ściemniać, bujać, bajerować, wciskać kit, rolować.
KOCHAĆ SIĘ W KIMŚ – bujać się w kimś, czuć miętę do kogoś.
MÓWIĆ – gadać, paplać, kłapać gębą, nawijać, zasunąć zamek, spuścić wodę.
NIE UCZYĆ SIĘ – osiąść, spocząć na laurach.
NIE ZDAĆ DO NASTĘPNEJ KLASY – kiblować, zimować, dublować, garować, nocować.
ODPYTYWAĆ – robić pogrom, jeden z dziesięciu, odstrzał, totolotek, pytanko.
PATRZEĆ – lampić się, gapić się, wytrzeszczać gały.
ŚCIĄGAĆ – zapuszczać żurawia, rżnąć, zrzynać, zjechać, spisywać, przepisywać.
UBIERAĆ SIĘ KOLOROWO – wyglądać jak choinka, stroić się w pawie piórka.
UCIEKAĆ – zjeżdżać, zwiewać, dać nogę, znikać, zerwać.
UCZYĆ SIĘ – kuć, zakuwać, ryć, wkuwać, obkuwać, obstukać.
WYGŁUPIAĆ SIĘ – małpować, zgrywać się, udawać klauna.
WYPYTYWAĆ – naciągać na szczerość.
WYSTAWIANIE OCEN – sąd ostateczny.
WPAŚĆ W KŁOPOTY – popaść w tarapaty, wdepnąć w jakąś hecę.
ZACZERWIENIĆ SIĘ – puścić buraka, walnąć cegłę, spalić raka.
ZROZUMIEĆ – skapować, zajarzyć, zakumać, załapać.
ZROBIĆ BYLE JAK – odwalić, odfajkować.
ZGŁUPIEĆ – coś mu się przejęzyczyło.
ZDRADZIĆ TAJEMNICĘ – rozpakować przed kimś walizki.
UDERZYĆ PO GŁOWIE OGOLONEGO – dać na porost.